เนื้อหาตอนต่อไปนี้มาดูเกี่ยวกับคำศัพท์ การทำบุญในภาษาไทใหญ่ เพื่อที่ว่าเมื่อเราได้
ร่วมงานบุญกับชาวไทใหญ่จะได้ทำความเข้าใจอย่างถูกต้อง ในหลายคำก็อาจจะคล้าย
ภาษาไทย และก็มีบางคำที่เราอาจจะไม่คุ้น ก็จะนำมาไว้เป็นแนวทางให้จดจำ หากมีรายละเอียด
ความรู้ใหม่ๆ ก็จะอัพเดทเนื้อหาข้อมูลเพิ่มเติมไว้
มีการใช้เครื่องหมายจากภาษาพม่าประกอบ
၊ เรียกว่า ပုဒ်ထီ โป่ด์ที ใช้สำหรับ ค้่นข้อความ คล้ายกับการใช้ คอมม่า (,) หรือ จุลภาค(ลูกน้ำ)
။ เรียกว่า ပုဒ်မ โป่ด์มะ ใช้สำหรับ จบประโยค คล้ายกับการใช้ จุด (.) หรือ มหัพภาค(จุด)
ทำบุญ
เฮ่ดก๋านกุสน / เฮ่ดก๋านต๊างลี
ႁဵတ်းၵၢၼ် ၵုသူလ်ႇ၊ ႁဵတ်းၵၢၼ်တၢင်းလီ။
ไปทำบุญ
กว่าลู่ / กว่าต๊าน
ၵႂႃႇလူႇ ၵႂႃႇတၢၼ်း။
บุญ
ล้องลี / พุง / ปุญญะ
လွင်ႈလီ၊ ၽုင်း၊ ပုၺ်ႇၺ။
บุญกุศล
กู่โส / ต๊างลี
ၵူႉသူဝ်ႇ တၢင်းလီ။
งานบุญ
ปอยกิ๋น / ปอยลู่
ပွႆးၵိၼ်ပွႆးလူႇ။
ส่วนบุญ
ก๋านต๊างลี / มุ่น
ၵၢၼ်တၢင်းလီ၊ မုၼ်။
ชองทำบุญ
โคลู่ / โคต๊าน
ၶူဝ်းလူႇၶူဝ်းတၢၼ်း။
เงินทำบุญ
เงินเฮ่ดก๋านต๊างลีกุโส
ငိုၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တၢင်းလီၵုသူဝ်ႇ။
วัด
จ๊อง / วัด
ၵျွင်း၊ ဝတ်ႉ။
ไปวัด
กว่าวัด / กว่าจ๊อง
ၵႂႃႇဝတ်ႉ၊ ၵႂႃႇၵျွင်း။
งานวัด
ปอยใน๊วัด / ปอยอั๋นเฮ่ดจ๊อมพิงทุงศาสนา
ပွႆးၼႂ်းဝတ်ႉ၊ ပွႆးဢၼ်ႁဵတ်းၸွမ်းၽိင်ႈထုင်းသႃႇသၼႃႇ။
พระพุทธรูป
โห่นหั่งเจ้าพร๊า / โห่นหั่งพร๊าเป๋นเจ้า
ႁူၼ်ႇႁင်ႈၸဝ်ႈၽြႃး၊ ႁူၼ်ႇႁင်ႈၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ။
เจดีย์
ก๊องมู / ทาดเจดี
ၵွင်းမူး၊ ထၢတ်ႈၸေတီႇ။
ก่อเจดีย์
ก่อทาต / ก่อก๊องมู
ၵေႃႇထၢတ်ႈ၊ ၵေႃႇၵွင်းမူး။
งานเจดีย์
ปอยลู่ก๊องมู
ပွႆး လူႇၵွင်းမူး။
มหาเจดีย์
เจดีหลง / ก๊องมูหลง
ၸေႇတီႇလူင်၊ ၵွင်းမူးလူင်။
เจดีย์ทราย
เจดีซาย / ก๊องมูซาย
ၸေႇတီႇသၢႆး၊ ၵွင်းမူးသၢႆး။
ธาตุเจีดย์
เจดีก๊องมู
ၸေႇတီႇၵွင်းမူး။
เจดีย์เงิน / เจดีย์ทอง
เจดีเงิน ก๊องมูเงิน / เจดีคำ ก๋องมูคำ
ၸေႇတီႇငိုၼ်း၊ ၵွင်းမူးငိုၼ်း။ / ၸေႇတီႇၶမ်း၊ ၵွင်းမူးၶမ်း။
อุโบสถ
สิ่ม
သိမ်ႇ။
กระถางธูป
ม้อไต้เต๊น / ถาง
မေႃႈတႆႈတဵၼ်း၊ ထၢင်။
เทียน
เต๊น
တဵၼ်း။
จุดเทียน
ไต้เต๊น / จั๊บเต๊น
တႆႈတဵၼ်း၊ ၸပ်းတဵၼ်း။
ธูป
เต๊นหอม
တဵၼ်းႁွမ်။
จุดธูป / ปักธูป
ไต้เต๊นหอม / จั๊บเต๊นหอม
တႆႈတဵၼ်းႁွမ်၊ ၸပ်းတဵၼ်းႁွမ်။
น้ำมนต์
น้ำม๊น / น้ำเป่าม๊น / น้ำหมากหันม๊น
ၼမ်ႉမူၼ်း၊ ၼမ်ႉပဝ်ႇမူၼ်း၊ ၼမ်ႉမၢၵ်ႇႁၼ်မူၼ်း။
สายสิญณ์ ด้ายสายสิญณ์
ไหมล้ากพ๊อย / ไหมว๊านปริด / สายสิน / ไหมสายสิน
မႆလၢၵ်ႈၽွႆး၊ မႆဝၢၼ်းပရိတ်ႈ၊ သၢႆသိၼ်၊ မႆသၢႆသိၼ်။
จีวร
ผ้าส่างก๊าน / จีวร
ၽႃႈသၢင်ႇၵၢၼ်း၊ ၸီႇဝရ။
ห่มจีวร
ห่มส่างก๊าน
ႁူမ်ႇသၢင်ႇၵၢၼ်း။
สังฆทาน
โค๊ลู่โค๊ต๊าน
ၶူဝ်းလူႇၶူဝ်းတၢၼ်း။
ดอกบัว
หม่อกโหม
မွၵ်ႇမူဝ်။
ดอกมะลิ
หม่อกข้าวแต่ก
မွၵ်ႇၶဝ်ႈတႅၵ်ႇ။
พระสงฆ์
สังฆะเจ้า
သင်ၶၸဝ်ႈ။
ญาติโยม
ตะก่าสัดทา / ปี้น้องจ้าบกั๋น
တၵႃႇသတ်ႈထႃႇ၊ ပီႈၼွင်ႉၸၢပ်ႈၵၼ်။
เจ้าอาวาส
เจ้านั่งจ๊อง / เจ้ากวั๊นวัด
ၸဝ်ႈၼင်ႈၵျွင်းႉ၊ ၸဝ်ႈၵႂၼ်းဝတ်။
สามเณร
เจ้าส่าง / พะน้อย
ၸဝ်ႈသၢင်ႇ-ၽၼွႆႉ။
พระพุทธเจ้า
พร๊าเป๋นเจ้า
ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ။
พุทธศาสนิกชน
จ๊าวปุตทะ / ก๋นนับถือจ๊าวปุดทะ
ၸၢဝ်းပုတ်ႉထ၊ ၵူၼ်းၼပ်ႉထိုဝ်ၸၢဝ်းပုတ်ႉထ။
ฉัน (พระฉันข้าว)
สุ๊งซ๊อม
သုင်းသွမ်း။
ฉันเพล
สุ๊งส๊อมวั๊น / สุ๊งเป๊น
သုင်းသွမ်းဝၼ်း၊ သုင်းပဵၼ်း။
อเวจี นรก
งะร๊าย
ငရၢႆး။
สวรรค์
เมิงผี
မိူင်းၽီ။
ปล่อยนก
ป่อยน้ก
ပွႆႇၼူၵ်ႉ။
ปล่อยปลา
ป่อยป๋า
ပွႆႇပႃ။
ปล่อยเต่า
ป่อยเต่า
ပွႆႇတဝ်ႇ။
บุญกุศล
กู้โส่ต๊างลี
ၵူႉသူဝ်ႇ တၢင်းလီ။
การทำบุญ
เฮ่ดก๋านกุสน / เฮ่ดก๋านต๊างลี
ႁဵတ်းၵၢၼ် ၵုသူလ်ႇ၊ ႁဵတ်းၵၢၼ်တၢင်းလီ။
นั่งสมาธิ
นั่งสมาทิ
ၼင်ႈသမႃထိ။
การบริจาค
ลู่ต๊าน / ล้องลู่ต๊านจ้อยแทง
လူႇတၢၼ်း၊ လွင်ႈလူႇတၢၼ်းၸွႆႈထႅမ်။
กรวดน้ำ
หยาดน้ำ / หยาดน้ำแม่งกู่โส่
ယၢတ်ႇၼမ်ႉ၊ ယၢတ်ႇၼမ်ႉမႅင်ႇၵူႉသူဝ်ႇ။
รดน้ำมนต์
แพ๊ตน้ำม๊น
ၽႅတ်းၼမ်ႉမူၼ်း၊
น้ำมนต์
น้ำม๊น / น้ำเป่าม๊น / น้ำหม่ากหันม๊น
ၼမ်ႉမူၼ်း၊ ၼမ်ႉပဝ်ႇမူၼ်း၊ ၼမ်ႉမၢၵ်ႇႁၼ်မူၼ်း။
พรมน้ำมนต์
แพ๊ดน้ำม๊น / แพ๊ดน้ำหม่ากหัน
ၽႅတ်းၼမ်ႉမူၼ်း၊ ၽႅတ်းၼမ်ႉမၢၵ်ႇႁၼ်။
พร
สู๊ / พ๊อน
သူး။ ၽွၼ်း။
ขอพร
ย๊อนสู๊ / ย๊อนพ๊อน
ယွၼ်းသူး၊ ယွၼ်းၽွၼ်း။
ให้พร
ปั๋นสู๊ / ปั๋นพ๊อน
ပၼ်သူး။ ပၼ်ၽွၼ်း။
ฟังเทศน์ ฟังธรรม
ท่อมตร๊า / ท่อมทำ
ထွမ်ႇတြႃး၊ ထွမ်ႇထမ်း။
สวดมนต์
ห๊อตร๊า / ลูลิ้กตร๊า
ႁေႃးတြႃး၊ လူလိၵ်ႈတြႃး
ตักบาตร
ล๊องซ๊อม
လွင်းသွမ်း
ไหว้พระ
ไว๊พร๊า / ห๊อมมือไว๊พร๊า
ဝႆႈၽြႃး၊ ႁွမ်းမိုဝ်းဝႆႈၽြႃး။
รดน้ำ
หยาดน้ำ
ယၢတ်ႇၼမ်ႉ
นิมนต์พระ
ป๊างมุ๊นเจ้ามู๊นจ๊าง / ป๊างเจ้าสังฆะ
ပၢင်းမုၼ်ၸဝ်ႈမုၼ်ၸၢင်း။ ပၢင်းၸဝ်ႈသင်ၶ။
กฐิน
กะทิน
ၵထိၼ်ႇ။
งานบุญกฐิน
ป๊อยลู่ส่างก๊าน / ป๊อยกะทิน
ပွႆးလူႇသၢင်ႇၵၢၼ်း၊ ပွႆးၵထိၼ်ႇ။
วันพระ
วั๋นสิน
ဝၼ်းသိၼ်။
วันพระเดือนดับ
วั๋นเลินลับ
ဝၼ်းလိူၼ်လပ်း။
วันพระเดือนเพ็ญ
วั๊นเลินมูน
ဝၼ်းလိူၼ်မူၼ်း။
วันมาฆบูชา
วั๊นเป็นพร๊า
ဝၼ်းပဵၼ်ၽြႃး။
วันวิสาขบูชา
วั๋นพร๊าเป๋นเจ้าเกิด
ဝၼ်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၵိူတ်ႇ။
วันอาสาฬหบูชา
วั๊นพร๊าเป๋นเจ้าเอ๋านิบปาน
ဝၼ်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈဢဝ်ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ။
วันเข้าพรรษา
วั๊นเข้าว่าสา / วั๊นเข้าว่า
ဝၼ်းၶဝ်ႈဝႃႇသႃ၊ ဝၼ်းၶဝ်ႈဝႃႇ။
วันออกพรรษา
วั๊นอ่อกว่าสา / วั๊นอ่อกว่า
ဝၼ်းဢွၵ်ႇဝႃႇသႃ၊ ဝၼ်းဢွၵ်ႇဝႃႇ။
บทสนทนาเพิ่มเติมเกี่ยวกับการทำบุญ
พรุ่งนี้เป็นวันพระพวกเราจะทำอะไรดี
เมื่อพุ้กวั๊นสินเฮ้าเต๋เฮ้ดสังลีเหนอ
မိူဝ်ႈၽုၵ်ႈဝၼ်းသိၼ်ႁဝ်းတေႁဵတ်းသင်လီၼေႃ
ไปวัดทำบุญกันเถอะ
กว่าจ๊องเฮ้ดก๋านลีกูโส่ข้าแล้
ၵႂႃႇၵျွင်းႁဵတ်းၵၢၼ်လီၵူႉသူဝ်ႇၶႃႈလႄႈ
การทำบุญหมายถึงอะไร
ก๋านลีหมายถึงสังข้า
ၵၢၼ်လီမၢႆထိုင်သင်ၶႃႈ
การทำบุญ หมายถึง การทำความดี เช่น การตักบาตร การสวดมนต์ การไหว้พระ และการทำสมาธิ
ก๋านลีกูโส่ป่องว่าเฮ้ดก๋านลี เหมือนนั่ง ลองซอม ห้อตร๊า ไว้พร๊า และก๋านนั่งสมาทิ เจิงในอ้อ
ၵၢၼ်လီၵူႉသူဝ်ႇပွင်ႇဝႃႈႁဵတ်းၵၢၼ်လီ မိူၼ်ၼင်ႇ လွင်းသွမ်း ႁေႃးတြႃး ဝႆႈၽြႃး လႄႈၵၢၼ်ၼင်ႈသမႃထိ ၸိူင်ႉၼႆႉဢေႃႈ
เธอทำอะไรในวันพระ
เมื่อวั้นสินไน่สูเฮ้ดอีสัง
မိူဝ်ႈဝၼ်းသိၼ်ၼႆႉသူႁဵတ်းဢီႈသင်
ฉันตักบาตรในตอนเช้า ฟังเทศน์ในตอนบ่าย และสวดมนต์ในตอนค่ำ
เฮาลองซอม เมื่อก๋างไน วายวั้นท่อมตร๊า ต๊ามข้ำก็ลูลิกตร๊าอ้อ
ႁဝ်းလွင်းသွမ်း မိူဝ်ၵၢင်ၼႆ ဝၢႆးဝၼ်းထွမ်ႇတြႃး တၢမ်းၶမ်ႈၵေႃႈလူလိၵ်ႈတြႃးဢေႃႈ
ครับ อย่างงั้นเราไปทำบุญกันเถอะ
อ้อข้า เป์อหนันเฮากว่าเฮ้ดก๋านลีกูโส่จอมกั๋นหนอ
ဢေႃႈၶႃႈ ပိူဝ်ႈၼၼ်ႁဝ်းၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်လီၵူႉသူဝ်ႇၸွမ်းၵၼ်ၼေႃ
ค่ะ / ครับ
อ้อข้า
ဢေႃႈၶႃႈ
ที่นี่วัดอะไรครับ
ตี้ไน้เปิ้นฮ่องจ๊องอีสังข้า
တီႈၼႆႈပိူၼ်ႈႁွင်ႉၵျွင်းဢီႈသင်ၶႃႈ
ที่นี่เป็นวัด….
ตี้ไน้เป๋นจ๊องพร๊า..(ชื่อวัด)….ข้า
တီႈၼႆႈပဵၼ်ၵျွင်းၽြႃး…ၶႃႈ
วัดสวยและงดงามมากจริงๆครับ
จ๊องไน้งามฮ้างลีเตเตข้า
ၵျွင်းၼႆႈငၢမ်းႁၢင်ႈလီတေႉတေႉၶႃႈ
ครับ และที่นี่มีพระพุทธรูปอีกมากมาย
อ้อข้า ตี้ไน้ยังมีแท้งหุ่นห้างพร๊าตั้งหนำอ้อ
ဢေႃႈၶႃႈ တီႈၼႆႈယင်းမီးထႅင်ႈႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃးတင်းၼမ်ဢေႃႈ
เราเข้าไปข้างในและดูใกล้ๆ ได้ไหม
เฮาเข้ากว่าต๊างในเสโต๊ยจำจำ จ่องเต๋ไล้ข้า
ႁဝ်းၶဝ်ႈၵႂႃႇတၢင်းၼႂ်းသေတူၺ်းၸမ်ၸမ် ၸွင်ႇတေလႆႈၶႃႈ
ได้ครับ แต่เราต้องถอดรองเท้าก่อนเข้าไปข้างใน
ไล้ข้าอ้อ โก๊ยก้าเต๋ไล้ท่อดแข่บตืนเส จ่องเข้ากว่าไล้อ้อ
လႆႈၶႃႈဢေႃႈ ၵူၺ်းၵႃႈတေလႆႈထွတ်ႇၶႅပ်းတိၼ်သေ ၸင်ႇၶဝ်ႈၵႂႃႇလႆႈဢေႃႈ
ฉันถ่ายรูปข้างในได้ไหม
เฮาท่ายแข่บห้างต๊างในจ่องไล้ข้า
ႁဝ်းထႆႇၶႅပ်းႁၢင်ႈတၢင်းၼႂ်းၸွင်ႇလႆႈၶႃႈ
ผมคิดว่าถ่ายได้ครับ
เฮาไวนว้าท่ายไล้อยู่ข้าอ้อ
ႁဝ်းဝူၼ်ႉဝႃႈထႆႇလႆႈယူႇၶႃႈဢေႃႈ
ภาพวาดบนฝาผนังประทับใจมากเลยครับ
โต๊ยหุ่นห้างใจจั้บไว้เหนือฝาจ็องไน้เย่า มีลองอุ่นใจเต๋ข้า
တူၺ်းႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၸႂ်ၸပ်းဝႆႉၼိူဝ်ၽႃၵျွင်းၼႆႈယဝ်ႉ မီးလွင်းဢုၼ်ႇၸႂ်တေႉၶႃႈ
ผมดีใจที่คุณชอบนะครับ
เฮาจ้มเสออั๋นสูไล้ใจ
ႁဝ်းၸူမ်းသိူဝ်းဢၼ်သူလႆႈၸႂ်
คำศัพท์เพิ่มเติม
ประทับใจ
จั้บใจ๋ไว้
ၸပ်းၸႂ်ဝႆႉ။
แต่ว่า
โก๊ยก้า
ၵူၺ်းၵႃႈ
มากมาย
ตังหนำ
တင်းၼမ်
เรียกว่าอะไร
ฮ่องว้าหือ
ႁွင်ႉဝႃႈႁိုဝ်။
ด้วยกัน
จอมกั๋น / โล้ยกั๋น
ၸွမ်းၵၼ်၊ လူၺ်ႈၵၼ်။
อย่างนั้น
เหมินหนัน / เจิงหนัน
မိူၼ်ၼၼ်၊ ၸိူင်ႉၼၼ်။
งั้น อย่างงั้นแล้ว
เป้อหนันแล้
ပိူဝ်ႈၼၼ်လႄႈ
ตอนบ่าย
วายวั้น / ป๊อดวายวั้น
ဝၢႆးဝၼ်း၊ ပွတ်းဝၢႆးဝၼ်း။
ตอนเช้า เมื่อตอนเช้า
เมื่อเจ้า / เมื่อก๋างใน / ยามก๋างใน
မိူဝ်ႈၸဝ်ႉ၊ မိူဝ်ႈၵၢင်ၼႂ်၊ ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ်။
อย่างนี้ แบบนี้
เจิงไน
ၸိူင်ႉၼႆႉ
หมายถึง
ป่องว้า
ပွင်ႇဝႃႈ
เหมือนดั่ง
เหมือนนั่ง
မိူၼ်ၼင်ႇ
ใช่ครับ ค่ะ / ครับ ค่ะ
ใจ้ข้าอ้อ / อ้อข้า
ၸႂ်ႈၶႃႈဢေႃႈ ဢေႃႈၶႃႈ။
ได้ซิ
ไล้เออ
လႆႈဢိူဝ်ႈ။
ได้ไหม
ไล้ฮ่า / จ่องไล้ข้า / ไล้อยู่ฮ่า
လႆႈႁႃႉ၊ ၸွင်ႇလႆႈၶႃႈ လႆႈယူႇႁႃႉ။
พออยู่ได้ไหม
จ่องอยู่ไล้
ၸွင်ႇယူႇလႆႈ။
ได้เลย
ไล้อ้อ / ไล้อยู่ / ไล้อยู่โก๊ย
လႆႈဢေႃး၊ လႆႈယူႇ၊ လႆႈယူႇၵူၺ်း။
ทำอะไร
เฮ้ดสัง / เฮ้ดอีสัง
ႁဵတ်းသင်၊ ႁဵတ်းဢီႈသင်။
อะไร เป็นอะไร อย่างไร(ยังไง)
อีสัง / เป๋นสัง / เจิงหือ
ဢီႈသင်၊ ပဵၼ်သင်၊ ၸိူင်ႉႁိုဝ်။
รูปถ่าย
แข่บห้าง
ၶႅပ်းႁၢင်ႈ။
รูปงาม
ห้างงามเลา
ႁၢင်ႈငၢမ်းလဝ်း။
ภายใน ข้างใน
ต๊างใน้ / พ่ายใน้
တၢင်းၼႂ်း၊ ၽၢႆႇၼႂ်း။
คิดว่า
โว่นว้า
ဝူၼ်ႉဝႃႈ။
ถ่ายรูป
ท่ายแข่บห้าง
ထႆႇၶႅပ်းႁၢင်ႈ။
รูปปั้น เทวรูป
หุ่นห้าง
ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈ။
