คำวิเศษณ์
คำวิเศษณ์ในภาษาพม่าสามารถทำหน้าที่เป็นกริยาหลักในประโยค คำวิเศษณ์อาจถือเป็น กริยาสวภาวะ
เพื่อจำแนกให้ต่างจากกริยาอาการ นอกจากนี้คำวิเศษณ์ในภาษาพม่า
อาจทำหน้าที่เป็นส่วนขยายในนามวลีหรือกริยาวลีได้อีกด้วย หากเป็นส่วนขยายในนามวลี จะเรียกว่า
นามวิเศษณ์ หรือ คุณศัพท์ แต่ถ้าเป็นส่วนขยายในกริยาวลีจะเรีบกว่า กริยาวิเศษณ์
กริยาสภาวะ หมายถึง คำวิเศษณ์ที่ทำหน้าที่อย่างกริยา คือเป็นกริยาหลักในประโยด ในรูปแบบ
กริยาสภาวะ + กริยาวิภัดติ
(คำที่เป็นตัวหนาในประโยดคือกริยาสภาวะที่เป็นกริยาหลัก)
မြစ် နီတယ် ။ — แม่น้ำ(มีสี)แดง
စေတီ ဖြူတယ် ။ — เจดีย์(มีสี)ขาว
ကလေး ငယ်သေးတယ် ။ — เด็กยังเยาว์
ဖလား သေးတယ် ။ — ขัน(ใบ)เล็ก
ညီမ ဝတယ် ။ — น้องสาวอ้วน
သမီး ပုတယ် ။ — ลูกสาวเตี้ย
မြေ မာတယ် ။ — ดินแข็ง
ဗူးသီး နုသေးတယ် ။ — น้ำเต้ายังอ่อนอยู่
ဖားသား နူးတယ် ။ — เนื้อกบยุ่ย
ရေ ပူတယ် ။ — น้ำร้อน
ကား များတယ် ။ — รถยนต์มาก
စားစရာ နည်းတယ် ။ — ของกินน้อย
นามวิเศษณ์
นามวิเศษณ์ คือคำวิเศษณ์ที่ขยายนามในนามวลื นามวิเศษณ์จะอยู่หลังนามที่ถูกขยาย ในรูปแบบ
นามหลัก + นามวิเศษณ์ (คำที่เป็นตัวหนาคือนามวิเศษณ์)
ပဝါနီ — ผ้าคลุมไหล่สีแดง
ဖလားသေး — ขันใบน้อย
မယားငယ် — เมียน้อย
ရေပူ — น้ำร้อน
လူပု — คนเตี้ย
လူဖြူ — คนขาว
လူမည်း — คนดำ
လူဝ — คนอ้วน
သမီးငယ် — ลูกสาวน้อย
นามวิเศษณ์แสดงขนาค สี สภาพ และปริมาณ อาจใช้ในรูปของคำซ้ำ เช่น
စေတီသေးသေး — เจดีย์เล็กๆ
ပဝါနီနီ — ผ้าคลุมไหล่สีแดงๆ
ဖလားသေးသေး — ขันใบเล็ก ๆ
ရေပူပူ — น้ำร้อนๆ
လူဝဝ — คนตัวอ้วน ๆ
ရေနည်းနည်း — น้ำน้อยๆ
กริยาวิเศษณ์
กริยาวิเศษณ์ คือคำวิเศษณ์ที่ขยายกริยาในกรียาวลี มักปรากฏในรูปของคำซ้ำ โตยวางไว้หน้า
กริยา ในรูปแบบ กริยาวิเศษณ์ + กริยาหลัก + กริยาวิภัตติ (คำที่เป็นตัวหนาคือกริยาวิเศษณ์)
ဖြည်းဖြည်း လာပါ ။ — โปรดมาช้าๆ, ค่อย ๆ มา
နည်းနည်း ပေးပါ ။ — ขอนิดหน่อย
များများ စားပါ ။ — กินมากๆนะ
များများ ယူမယ် ။ — จะเอาเยอะ ๆ
ဝေးဝေး နေပါ ။ — โปรดอยู่ห่าง ๆ
နီးနီး နေမယ် ။ — จะอยู่ใกลั ๆ
คำกริยาวิเศษณ์ အတူတူ อะตู่ตู่ (ด้วยกัน)
အတူတူ อะตู่ตู่ เป็นคำกริยาวิเศษณ์ มีความหมายว่า ด้วยกัน มีตำแหน่งอยู่หน้ากริยา ดังเช่น
အတူတူ စားတယ် ။ — กินด้วยกัน
အတူတူ နေတယ် ။ — อยู่ด้วยกัน
အတူတူ ရေးတယ် ။ — เขียนด้วยกัน
အတူတူ လာတယ် ။ — มาด้วยกัน
အတူတူ လည်တယ် ။ — เที่ยวด้วยกัน
အတူတူ သေတယ် ။ — ตายด้วยกัน
กริยาวิเศษณ์ แบบ คำเดียว คำผสม หรือ คำซ้ำ
กริยาวิเศษณ์เป็นคำขยายกริยาที่วางอยู่หน้ากริยา อาจเป็นคำเดียว คำผสม หรือ คำซ้ำ
တော်တော် ต่อต่อ มาก แสดงการย้ำเนัน เช่น
ဒီနေ့ ကား တော်တော် များတယ် ။ — วันนี้รถมากจัง
ဒီကလေးက တော်တော် ဆိုးတယ် ။ — เด็นคนนี้ร้ายมาก
သူ့သမီးက တော်တော် တော်တယ် ။ — ลูกสาวของเขาเท่งมาก
ဆရာက စာ တော်တော် ရေးတယ် ။ — อาจารย์เขียนหนังสือมาก
အရမ်း อะหยัน มากยิ่ง,อย่างยิ่ง แสดงการย้ำเนัน เช่น
အရမ်း ဆိုးတယ် ။ — แย่มาก
အရမ်း နီတယ် ။ — แดงมาก
အရမ်း နည်းတယ် ။ — น้อยมาก
အရမ်း များတယ် ။ — มากอย่างยิ่ง
သူက အရမ်းတော်တယ် ။ — เขาเก่งมาก
သူက ရေ အရမ်းသောက်တယ် ။ — เขาดื่มน้ำมาก
ခဏခဏ ข้ะน้ะ บ่อยๆ เป็นคำซ้ำ แสดงความสม่ำเสมอ หรือ ซ้ำๆ เช่น
ခဏခဏ ပြောပါ ။ — พูดบ่อยๆ
ခဏခဏ မေ့တယ် ။ — ลืมบ่อยๆ
ခဏခဏ မေးတယ် ။ — ถามบ่อยๆ
ခဏခဏ ရေးတယ် ။ — เขียนบ่อยๆ
မဖြူ ကားကို ခဏခဏ ဆေးတယ် ။ — มะพยูล้างรถบ่อยๆ
အမေ ခဏခဏ ဆိုတယ် ။ — แม่กล่าวบ่อย
မြန်မြန် มย้ะมย้ะ เร็วๆ เป็นคำซ้ำ แสดงความเร็ว เช่น
မြန်မြန် ပေးပါ ။ — ให้เร็ว ๆ
မြန်မြန် ပြောပါ ။ — พูดเร็วๆ
မြန်မြန် ဖြည့်ပါ ။ — เดิมเร็วๆ
မြန်မြန် ရေးပါ ။ — เขียนเร็วๆ
မြန်မြန် လာပါ ။ — มาเร็วๆ
စောစော ซ่อซ่อ เนิ่น ๆ เป็นคำซ้ำ แสดงกาลล่วงหน้าหรือเนิ่นๆ เช่น
စောစော တပါ ။ — ลุกแต่เช้าๆ
စောစော နိးပါ ။ — ตื่นแต่เช้าๆ
စောစော ပြောပါ ။ — บอกแต่เนิ่นๆ
စောစော လာပါ ။ — มาแต่เนิ่นๆ
คำซ้ำ
ภาษาพม่ามีการใช้คำซ้ำ 2 พยางค์และ 4 พยางค์ กับกลุ่มคำเครือญาติและกลุ่มคำวิเศษณ์ เช่น
กลุ่มคำเครือญาติ มักใช้เพื่อแสดงความสนิทสนม เช่น
အစ်မ — คุณพี่สาว / မမ — พี่สาว
ဒေါ်ကြီး — คุณป้า / ကြီးကြီး — ป้า
กลุ่มคำวิเศษณ์ มักใช้ในเน้นความ เช่น
ကျယ် — ดัง / ကျယ်ကျယ် — ดังๆ
ကျယ် — กว้าง / ကျယ်ကျယ် — กว้างๆ
ကြီး — ใหญ่ / ကြီးကြီး — ใหญ่ๆ
ကြာ — นาน / ကြာကြာ — นานๆ
သေချာ — แน่นอน / သေသေချာချာ — อย่างแน่นอน
นามวิเศษณ์แบบคำช้ำ
นามวิเศษณ์แบบคำช้ำ คือ คุณศัพท์ ทำหน้าที่ขยายนาม โดยจะวางนามวิเศษณ์ไว้หลังคำนามที่
ถูกขยาย นามวิเศษณ์อาจอยู่ในรูปคำซ้ำได้ เช่น
ကားကြီးကြီး — รถคันใหญ่ๆ
ဗိုက်ကြီးကြီး — พุงใหญ่ ๆ
စျေးကြီးကြီး — ราคาแพง ๆ
စျေးချိုချို — ราคาถูก
ပန်းကန်သေးသေး — จานใบเล็กๆ
အခန်းကျယ်ကျယ် — ห้องกว้างๆ
အသားဖြူဖြူ — ผิวขาว ๆ
သေားညိုညို — ผิวคล้ำ ๆ
နေရာဝေးဝေး — ที่ไกล ๆ
ရေကြည်ကြည် — น้ำใส ๆ
တိုက်မြင့်မြင့် — ตึกสูง ๆ
နေ့ကြာကြာ — นานวัน
ตัวอย่างการใช้นามวิเศษณ์ขยายนามในประโยค
နေ့ကြာကြာ တားလို့ရတယ် ။ — เก็บได้นานวัน
နေ့ကြာကြာ ခံတယ် ။ — อยู่ได้นานวัน
ပန်းကန်သေသေ ယူပေးပါ ။ — เอาจานใบเล็กๆให้หน่อย
အခန်းကျယ်ကျယ် လိုချင်တယ် ။ — อยากได้ห้องกว้างๆ
ในบางกรณีอาจใช้คำ လေး เล ต่อท้ายนามวิเศษณ์ที่เป็นคำซ้ำ เพื่อเนันความ เทียบได้กับ หน่อย เช่น
ကားကြီးကြီးလေး စီးမယ် ။ — จะโดยสารรถคันใหญ่ๆหน่อย
တိုက်မြင့်မြင့်လေး ဆောက်ပေးပါ ။ — สร้างตึกสูงสูง(หน่อย)ให้หน่อย
နေ့ကြာကြာလေး ခံတယ် ။ — อยู่ได้นานวันหน่อย
ရေကြည်ကြည်လေး ယူမယ် ။ — จะเอาน้ำใสใสหน่อย
กริยาวิเศษณ์แบบคำซ้ำ
กริยาวิเศษณ์แบบคำซ้ำ ทำหน้าที่ขยายกริยา มีตำแหน่งอยู่หน้ากริยาที่ถูกขยาย
กริยาวิเศษณ์ยังอาจอยู่ในรูปคำซ้ำ ดังตัวอย่างประโยดต่อไปนี้
ကြာကြာ နေပါ ။ — อยู่นาน ๆ นะ
ကြာကြာ မနေနဲ့ — อย่าอยู่นาน
သေသေချာချာ ကြည့်ထားနော် ။ — ดูไว้ให้แน่นอนนะ
သေသေချာချာ ပြောပေးနော် ။ — บอกให้แน่นอนนะ
သေသေချာချာ ရေးထားနော် ။ — เขียนไว้ให้แน่นอนนะ
သေသေချာချာ လာမယ် ။ — จะมาอย่างแน่นอน
กริยาวิเศษณ์ အရင် อะชิ่น (ก่อน)
အရင် อะชิ่น ก่อน เป็นกริยาวิเศษณ์ ใช้ขยายกริยา โดยวางอยู่หน้ากริยาหลัก
အရင် စားပါ ။ — กินก่อน
အရင် ပေးပါ ။ — ให้ก่อน
အရင် ယူပါ ။ — เอา(ไป)ก่อน
ဖေဖေ အရင်လာပါတယ် ။ — พ่อมาก่อน
ဒီနေ့ ဆရာက မမြကို အရင်မေးမယ် ။ — วันนี้ครูจะถามมะ-มยะก่อน
คำวิเศษณ์ กับคำขยาย ခပ် ข้ะ (ค่อนข้าง)
ခပ် ข้ะ ใช้ขยายคำวิเศษณ์ที่อยู่ในรูปคำช้ำ มีความหมายว่า ค่อนข้าง อาจใช้ได้ทั้งในรูปนามวิเศษณ์
หรือกริยาวิเศษณ์ ดังนี้
การใช้ ခပ် กับนามวิเศษณ์ เช่น
ခပ်စိမ်းစိမ်း — ค่อนข้างเขียวๆ
ခပ်စိတိုတို — ค่อนข้างสั้นๆ
ခပ်ညိုညို — ค่อนข้างคล้ำๆ
ခပ်ပွင့်ပွင့် — ค่อนข้างบานๆ
ခပ်ဖြူဖြူ — ค่อนข้างขาวๆ
ခပ်မည်းမည်း — ค่อนข้างดำๆ
ခပ်ဟောင်းဟောင်း — ค่อนข้างเก่าๆ
ตัวอย่างในประโยค
ကားခပ်ဟောင်းဟောင်းဝယ်လာတယ် ။ — ซื้อรถค่อนข้างเก่าๆมา
ပဝါခပ်စိမ်းစိမ်း ယူမယ် ။ — จะเอาผ้าคลุมไหล่สีค่อนข้างเขียวๆ
ပန်းခပ်ပွင့်ပွင့် ရွေးပေးပါ ။ — เลือกดอกไม้ค่อนข้างบานๆให้หน่อย
အသားခပ်ညိူညိူ ဖြစ်တယ် ။ — ผิวค่อนข้างคล้ำๆ
การใช้ ခပ် กับกริยาวิเศษณ์ เช่น
ခပ်ကောင်းကောင်း — ค่อนข้างดีๆ
ခပ်ကျယ်ကျယ် — ค่อนข้างดังๆ
ခပ်ချောင်ချော် — ค่อนข้างหลวมๆ
ခပ်တိုးတိုး — ค่อนข้างค่อยๆ
ခပ်လွယ်လွယ် — ค่อนข้างง่ายๆ
ตัวอย่างในประโยค เช่น
ခပ်ကောင်းကောင်းပြောပါ ။ — พูดค่อนข้างดี ๆหน่อย
ခပ်ကျယ်ကျယ်ဖွင့်ပါ ။ — เปิดค่อนข้างดังๆหน่อย
ခပ်ချောင်ချောင်ဝတ်ထားတယ် ။ — นุ่งค่อนข้างหลวมๆ
ခပ်တိုးတိုးပြောပါ ။ — พูดค่อนข้างค่อยๆหน่อย
กริยาวิเศษณ์ သိပ် เต่ะ (มาก)
သိပ် เต่ะ เป็นคำกริยาวิเศษณ์ ซึ่งมีตำแหน่งอยู่หน้ากริยาหลัก มีความหมายว่า อย่างมาก เช่น
သိပ်ကောင်းတယ် ။ — ดีมาก
သိပ်ကြာတယ် ။ — นานมาก
သိပ်ကြိုက်တယ် ။ — ชอบมาก
သိပ်ချစ်တယ် ။ — รักมาก
သိပ်ဆိုးတယ် ။ — ร้ายมาก
သိပ်တော်တယ် ။ — เก่งมาก
သိပ်နည်းတယ် ။ — น้อยมาก
သိပ်များတယ် ။ — มากมาย
သိပ်လှတယ် ။ — สวยมาก
ในประโยดที่มีประธานหรือกรรมให้วาง သိပ် ซึ่งเป็นกริยาวิเศษณ์ ไว้หลังประธานหรือกรรม เช่น
ဒီလူ သိပ်ကောင်းတယ် ။ — คนนี้ดีมาก
ဒီကလေး သိပ်ဆိုးတယ် ။ — เด็กคนนี้ร้ายมาก
မမြ သိပ်လှတယ် ။ — มะ-มยะสวยมาก
မောင်နေလင်း သိပ်တော်တယ် ။ — หม่องเน-ลึนเก่งมาก
ကျွန်တော် ဒီစာအုပ်ကို သိပ်ကြိုက်တယ် ။ — ผมชอบหนังสือเล่มนี้มาก
ဖေဖေက အစ်မကို သိပ်ချစ်တယ် ။ — พ่อรักพี่สาวมาก
မောင်မောင် စာ သိပ်တော်တယ် ။ — หม่องหม่องเรียนเก่งมาก
หากกริยาหลักนั้นเป็นคำประสมระหว่างนามกับกริยา มักจะต้องวางกริยาวิเศษณ์ไว้หลังนาม ดังเช่น
ညီမလေး စကား သိပ်များတယ် ။ — น้องสาวพูดมาก
ဖေဖေ သဘေ သိပ် ကောင်းတယ် ။ — พ่อใจดีมาก
กริยาวิเศษณ์ အလွန် อะลู่น (เหลือเกิน)
အလွန် อะลู่น เป็นกริยาวิเศษณ์ ซึ่งมีตำแหน่งอยู่หน้ากริยา ใช้ในความหมาย เหลือเกิน
အလွန်ကောင်းတယ် ။ — ดีเหลือเกิน
အလွန်ကြာတယ် ။ — นานเหลือเกิน
အလွန်ချစ်တယ် ။ — รักเหลือเกิน
အလွန်ကြိုက်တယ် ။ — ชอบเหลือเกิน
ในเนื้อหานี้ เราได้รู้จักกับคำวิเศษณ์ในภาษาพม่า ซึ่งถ้าใช้ร่วมกับคำนามก็จะเรียกว่า นามวิเศษณ์ หรืออาจจะคุ้นกับคำว่า คำคุณศัทพ์ หรือคำที่ชายขยายลักษณะนาม เช่น สูง ต่ำ ดำ ขาว หรือเข้าใจในลักษณะคำกริยาสภาวะ ส่วนถ้าใช้กับคำกริยา ก็จะเรียกว่า กริยาวิเศษณ์ อาจจะใช้สำหรับการเน้นย้ำ หรือใช้กับคำซ้ำ สำหรับเนื้อหาในตอนหน้าจะเป็นอะไร รอติดตาม
