นามวิภัตติในภาษาพม่า

ในตอนที่แล้ว เราได้พูดถึงกริยาวิภัตติ หรือตัวบ่งบี้คำกริยาในประโยค รวมทั้งแสดงกาลของประโยคได้ได้ เนื้อหานี้เราจะมาดูอีกส่วนของการใช้วิภัตติ ซึ่งจะเป็นการใช้กับนาม เราจึงเรียก วิภัตตินี้ว่า นามวิภัตติ โดยจะใช้สำหรับบ่งชี้นาม ที่เป็นประธาน หรือ กรรม ของประโยค รูปแบบการใช้งานก็คล้ายกับ กริยาวิภัตติ เพียงแต่คราวนี้ จะวางไว้หลังคำนาม นามวิภัตติ ไม่เพียงแต่ใช้สำหรับบ่งชี้ประธาน หรือบ่งชี้กรรมของประโยค ยังสามารถใช้สำหรับ บ่งชี้การมีส่วนร่วม บ่งชี้พาหนะ บ่งชี้วิธีการ บ่งชี้สถานที่ รวมไปถึงใช้สำหรับการเปรียบเทียบ หรือใช้สำหรับการเชื่อมประโยคได้อีกด้ย ดังจะแสดงตามรายละเอียด้านล่าง

นามวิภัตติ က ဟာ และ ကို

က ก้ะ ဟာ ห่า ใช้สำหรับบ่งชี้ประธานของประโยค
ကို โก่ ใช้สำหรับบ่งชี้กรรมของประโยค
เนื่องจากประธานหรือกรรมที่ประกอบล้วนเป็นคำนาม ดังนั้นจึงเรียกว่า นามวิภัตติ
โดย นามวิภัตติ จะวางไว้หลังคำนามที่ใช้งาน
က ก้ะ มักใช้ในประโยคที่มีคำกริยาอาการ
ဟာ ห่า มักใช้ในประโยคที่มีคำกริยาสภาวะ หรือการบอกลักษณะ

บอกอาการ

ဆရာမက အိုတယ် ။ — ครูผู้หญิงแก่
သမီးက ငိုနေတယ် ။ — ลูกสาวร้องให้
မိုးက မစဲသေးဘူး ။ — ฝนยังไม่หยุด
သူခိုးက ဘဲကလေးကို ခိုးပါတယ် ။ — ขโมยลักลูกเป็ด

การบอกสภาวะ หรือลักษณะ

ဒီရေဟာ မပူပါဘူး ။ — น้ำนี้ไม่ร้อน
သူမဟာ မယားငယ်ပါ ။ — หล่อนเป็นเมียน้อย

หากต้องการเน้นประธานหรือกรรมในประโยคให้ชัดเจน เราสามารถกำหนด
นามวิภัตติเข้าไปได้ เพื่อบ่งชี้ว่าคำไหนคือประธาน คำไหนคือกรรมของประโยค
ตัวอย่างเช่น

ဆရာက ဆရာမကို မေးနေတယ် ။ — ครูชายกำลังถามครูหญิง
မမာလာက မမြကို ဖြေနေတယ် ။ — มะมาลากำลังตอบมะมยะ

จะเห็นว่า ครูชาย เป็นประธาน บ่งชี้ด้วย က ครูหญิงเป็นกรรม บ่งชี้ด้วย ကို
มะมาลา เป็นประธาน บ่งชี้ด้วย က มะมยะ เป็นกรรม บ่งชี้ด้วย ကို

อย่างไรก็ตาม ไม่ได้มีเป็นรูปแบบหรือข้อบังคับ ว่าจะต้องมีการใช้งานนามวิภัตติ
ในทุกประโยค เราสามารถละไม่ใส่นามวิภัตติก็ได้ หากประโยคนั้นๆ มีความชัดเจน
และไม่กำกวม

---

ข้อควรรู้เพิ่มเติม

สระในภาษาพม่า ที่เป็นสระแท้ หรือสระเปิด จะสามารถผันกับวรรณยุกต์สูงตก(รัสสระ)
ตัว့ เอ้ากะมิ้น วรรณยุกต์ต่ำระดับ(ฑีฆสระ) และวรรณยุกต์กลางตก(ครุสระ) ตัว วิจสะนะลงเป้า း
ดูรูปแบบการผันสระกับวรรณยุกต์ *จะขอใส่พยัญชนะ อ้ะ အ เพื่อให้แสดงสระได้เท่านั้น แทน အ ด้วย – บางตัวมีรูปแบบที่ผิด

หากเทียบเสียงอย่างง่าย รัสสระ ก็จะเหมือนกับไม้โท ฑีฆสระ ก็จะเหมือนกับไม้เอก และ ครุสระ ก็จะเหมือนเสียงสามัญ ตัวอย่างเช่น

อุ้ – อู่ – อู
เอ้ะ – เอ่ – เอ
แอ้ะ – แอ่ – แอ

---

กลับมาที่เนื้อหา นามวิภัตติ กันต่อ สำหรับตัว ကို ที่ใช้บ่งชี้นามที่เป็นกรรมของประโยค หากพยางค์ตัวท้ายที่ไปเกาะ เป็นรูปแบบ ฑีฆสระ มักจะแปลงเสียงไปใช้ รัสสระ แทน เช่น မေမေ ก็จะเป็น မေမေ့

ဖေဖေက မေမေ့ကို ဆူနေတယ် ။ — พ่อกำลังดุแม่
မေမေက ဖေဖေ့ကို ဆူနေတယ် ။ — แม่กำลังดุพ่อ

แต่มีข้อยกเว้น กรณี หากเป็นชื่อคน ที่นำหน้าด้วย မ นางสาว จะไม่แปลงเสียงเป็น รัสสระ

မဖြူက မဝါကို အားနာတယ် ။ — มะพยูเกรงใจมะหว่า
မမာလာက မဟောကို မေ့တယ် ။ — มะมาลาลืมมะเหมา

การเรียงประธาน กับ กรรมในประโยค ไม่จำเป็นว่าจะต้องขึ้นต้นด้วย ประธาณเสมอไป โดยเฉพาะถ้าเรามีการใช้งาน นามวิภัตติ ระบุชัดเจนอยู่แล้วว่า ส่วนไหนคือประธาน ส่วนไหนคือกรรม เราก็สามารถสลับตำแหน่งกันได้ เช่น หากต้องการเน้นไปที่ กรรม ของประโยค ก็ ขึ้นต้นประโยคด้วย นามที่เป็นกรรมได้

မေမေ့ကို ဖေဖေက ဆူနေတယ် ။ — แม่ ถูกพ่อดุอยู่
ဖေဖေ့ကို မေမေက ဆူနေတယ် ။ — พ่อ ถูกแม่ดุอยู่

จะเห็นว่า คนที่ถูกตุ เป็นกรรมของประโยค เราต้องการเน้น ว่าใครถูกดุ ก็สามารถนำ กรรม มาแสดงเริ่มต้นประโยค ได้

นามวิภัตติ နဲ့

နဲ့ ออกเสียง แหน้ะ มีความหมายแปลว่า กับ,ด้วย,โดย

ตัวอย่างในความหมายว่า โดย บ่งชื้พาหนะ เช่น

ကားနဲ့ လာတယ် ။ — มาโดยรถยนต์
ကားနဲ့ ပို့ပေးမယ် ။ — จะส่งให้โดยรถยนต์
ရထားနဲ့ လာတယ် ။ – มาโดยรถไฟ

ตัวอย่างในความหมายว่า ด้วย บ่งชี้วิธี หรือ เครื่องมือ

တူနဲ့ စားတယ် ။ — กินด้วยตะเกียบ
တူနံ့ ထုတယ် ။ — ตอกด้วยค้อน

ตัวอย่างในความหมายว่า กับ บ่งชี้การมีส่วนร่วม

တူလေးနဲ့ လာတယ် ။ — มากับหลานชาย
တူမလေးနဲ့ ကစားတယ် ။ — เล่นกับหลานสาว
ဘဲဥနဲ့ စားတယ် ။ — กิน(ข้าว)กับไข่เป็ด
မဝါ မနီနဲ့ မတည့်ဘူး ။ — มะหว่าไม่ถูกกับมะหนี่
သားနဲ့ နေတယ် ။ — อาศัยอยู่กับลูกชาย
သမီးနဲ့ စားနေတယ် ။ — กำลังกินอยู่กับลูกสาว

นามวิภัตติ ရဲ့

ရဲ့ ออกเสียง แหย้ะ มีความหมายว่า ของ ใช้สำหรับแสดงความเป็นเจ้าของ โดยวางไว้หลังนามที่เป็นเจ้าของ และอยู่หน้า นามหลัก ที่ถูกเป็นเจ้าของ ดูตัวอย่างด้านล่างประกอบ ส่วนแรกคือ ส่วนขยาย ตามด้วย นามหลัก และรวมกัน

ถ้าเข้าใจอย่างง่าย ส่วนขยาย ก็จะหมายถึง ของใคร ส่วนนามหลัก ก็คือ อะไรที่ถูกเป็นเจ้าของ

ဆရာရဲ့ — ของครู — စကား — คำพูด
ဆရာရဲ့ စကား — คำพูดของครู
ဆရာမရဲ့ — ของครูผู้หญิง — ဖေဖေ — พ่อ
ဆရာမရဲ့ ဖေဖေ — พ่อของครูผู้หญิง
ဖေဖေရဲ့ — ของพ่อ — ကား — รถยนต์
ဖေဖေရဲ့ ကား — รถยนต์ของพ่อ
သမီးရဲ့ — ของลูกสาว — စာ — จดหมาย
သမီရဲ့ စာ — จดหมายของลูกสาว
သူရဲ့ — ของเขา — ဘဝ –ชีวิต
သူရဲ့ ဘဝ — ชีวิตของเขา

การแสดงความเป็นเจ้าของ อาจจะไม่จำเป็นต้องใช้ ရဲ့ ในวลีก็ได้ แต่ต้องใช้ในรูปแบบดังนี้คือ ถ้าพยางค์สุดท้ายอยู่ในรูป ฑีฆสระ ให้แปลงเสียงนั้นเป็น รัสสระ โดยใช้ เอ้ากะมิ้น กำกับ

ဆရာ့ — ครู — စကား — คำพูด
ဆရာ့စကား — คำพูดครู
ဖေဖေ့ — พ่อ — ကား — รถยนต์
ဖေဖေ့ကား — รถยนต์พ่อ
လူ့ — คน — ဘဝ — ชีวิต
လူ့ ဘဝ — ชีวิตคน
လူ့ — คน — အား — กำลัง
လူ့ အား — กำลังคน
သူ့ — เขา — ခါး — เอว
သူ့ ခါး — เอวเขา
သူ့ — เขา — ဘဝ ชีวิต
သူ့ ဘဝ – ชีวิตเขา

จะเห็นว่าคำพยางค์สุดท้ายอยู่ในรูป ฑีฆสระ เช่น ဖေဖေ ที่แปลว่าพ่อ ก็จะเป็น ဖေဖေ့

อีกกรณีที่อาจจะไม่จำเป็นต้องใช้ ရဲ့ ในวลี ถ้าพยางค์สุดท้าย อยู่ในรูป รัสสระ อยู่แล้ว เราก็ไม่จำเป็นต้องเิม เอ้ากะมิ้นเข้าไป ให้คงรูปแบบเดิมได้เลย เช่น คำว่า ครูผู้หญิง ဆရာမ ซึ่งลงท้ายด้วย ม้ะ ก็ไม่ต้องเปลียนเป็น รัสสระ เพราะพยางค์สุดท้ายเป็น รัสสระอยูแล้ว

ဆရာမ — ครูผู้หญิง — ဖေဖေ — พ่อ
ဆရာမဖေဖေ — พ่อครูผู้หญิง
ဘဘ — ลุง ထီး — รม
ဘဘထီး — ร่มลุง
မမ — พี่สาว — ဒူး — เข่า
မမဒူး — เข่าพี่สาว
သမီး — ลูกสาว — စာ — จุดหมาย
သမီးစာ — จดหมายลูกสาว
ဦးလေး — อา — စကား — คำพูด
ဦးလေးစကား — คำพูดอา

นามวิภัตติ ဖို့

ဖို့ ออกเสียง โพ้ะ มีความหมายว่า เพื่อ,สำหรับ เป็นได้ทั้ง นามวิภัตติ และสันธานเชื่อมประโยค

ဆရာမဖို့ ယူလာတယ် ။ — เอามาเพื่อครูผู้หญิง
ညီမလေးဖို့ ခူးလာတယ် ။ — เด็ดมาเพื่อน้องสาว

ถ้าเสียงพยางค์สุดท้ายของนามเป็น ฑีฆสระ จะแปลงเสียงนั้นเป็น รัสสระ โดยใช้ตัว เอ้ากะมิ้น

ဆရာ့ဖို့ ယူလာတယ် ။ — เอามาให้ครูผู้ชาย
ဖေဖေ့ဖို့ ပို့လာတယ် ။ — ส่งมาให้พ่อ
မေမေ့ဖို့ ဝယ်လာတယ် ။ — ซื้อมาให้แม่
သူ့ဖို့ ဖြည့်ထားတယ် ။ — เติมไว้ให้เขา
ဝါဝါ့ဖို့ ဝယ်လာတယ် ။ — ซื้อมาให้หว่าหว่า

แต่มีข้อยกเว้น กรณี หากเป็นชื่อคน ที่นำหน้าด้วย မ นางสาว จะไม่แปลงเสียงเป็น รัสสระ

မဖြူဖို့ ထီးဝယ်လာတယ် ။ — ซื้อร่มมาให้มะพยู
မမာလာဖို့ ခူးလာတယ် ။ — เด็ดมาให้มะมาลา
မဝါဖို့ ယူလာတယ် ။ — เอามาให้มะหว่า

นามวิภัตติ လို

လို ออกเสียง โหล่ มีความหมายว่า อย่าง,เหมือน ในลักษณะการเปรียบเทียบ วางไว้หลังนาม

ကလေးလို ငိုနေတယ် ။ — ร้องให้อย่างเด็ก
မမြလို ရေးပါး ။ — จงเขียนอย่างมะมยะ
‌ရေခဲလို အေးတယ် ။ — เย็นเหมือนน้ำแข็ง

ถ้าเสียงพยางค์สุดท้ายของนามเป็น ฑีฆสระ จะแปลงเสียงนั้นเป็น รัสสระ โดยใช้ตัว เอ้ากะมิ้น

သူ့လို ဆိုပါ ။ — จงร้องอย่างเขา
သူအဖေ့လို ဖြေတယ် ။ — ตอบอย่างพ่อของเขา

นามวิภัตติแสดงสถานที่

นามวิภัตติ မှာ

မှာ ออกเสียง หม่า ใช้ต่อหลังนาม เพื่อบ่งชี้สถานที่ เทียบได้กับคำว่า ที่

တောမှာ နေတယ် ။ — อยู่ในป่า
မမြအိမ်မှာ ချိန်းထားတယ် ။ — นัดไว้ที่บ้านมะมยะ

ဒီမှာ ထားပါ ။ — วางไว้ที่นี่
ဟိုမှာ နေတယ် ။ — อาศัยอยู่ที่นั่น
အပေါ် မှာ ထားတယ် ။ — วางไว้ข้างบน
နောက်မှာ ထားတယ် ။ — วางไว้ข้างหลัง
အောက်မှာ ထားတယ် ။ — วางไว้ข้างล่าง

အိမ်ပေါ် မှာ ထားတယ် ။ — วางไว้บนบ้าน
အိမ်နောက်မှာ ထားတယ် ။ — วางไว้ข้างหลังบ้าน
အိမ်အောက်မှာ ထားတယ် ။ — วางไว้ใต้ถุนบ้าน
ကားပေါ် မှာ ထားတယ် ။ — วางไว้บนรถ
ကားနောက်မှာ ထားတယ် ။ — วางไว้ข้างหลังรถ

นามวิภัตติ က

က ออกเสียง ก้ะ นอกจากใช้สำหรับบ่งชี้ประธานของประโยคหรือวลีแล้ว ยังสามารถใช้ในการแสดงสถานที่ โดยใช้สำหรับบ่งชี้ต้นทาง เทียบได้กับคำว่า จาก

အိမ်က လာတယ် ။ — มาจากบ้าน
ဟိုနေရာက လာတယ် ။ — มาจากที่นั้น

ရထားပေါ် က ဆင်းလာတယ် ။ — ลงจากรถไฟ
အိမ်ပေါ် က ဆင်းလာတယ် ။ — ลงมาจากบ้าน

นามวิภัตติ ကို

ကို ออกเสียง โก่ นอกจากใช้บ่งชี้กรรมของประโยคตามที่อธิบายไปแล้ว ยังสามารถใช้ในการแสดงสถานที่ โดยใช้สำหรับบ่งชี้ปลายทาง

ဒီကို လာပါ ။ — มาที่นี่
ဒီနေရာကို ခေါ် လာပါ ။ — เรียกมาที่นี่
ပုဂံမြို့ကို ရောက်ခဲ့တယ် ။ — ได้ไปถึงเมืองพุกามแล้ว
အိမ်ကို ပြန်လာပြီ ။ — กลับมาบ้านแล้ว

หากตำแหน่งต้นทาง หรือปลายทาง เป็นผู้คน ให้ใช้คำว่า ซีหม่า ဆီမှ ในความหมาย ที่ และ ซีก้ะ ဆီက ในความหมาย จาก และ ซีโก่ ဆီကို ในความหมาย ยัง

သူများဆီမှာ ရှိတယ် ။ — อยู่ที่คนอื่น
ဖေဖေဆီက ယူလာတယ် ။ — เอามาจากพ่อ
ဆရာဆီကို သွားတွေ့မယ် ။ — จะไปพบครู

นามวิภัตติ ကြောင့်

ကြောင့် ออกเสียง จ้อง ใช้สำหรับบ่งชี้ถึงสาเหตุ เทียบได้กับคำว่า เพราะ

မိုးကြောင့် စပါးကောင်းတယ် ။ — ข้าวดีเพราะฝน
မမြကြောင့် မလှ ဒီကိုလာရတယ် ။ — มะละได้มาที่นี่เพราะมะมยะ

ยของนามเป็น ฑีฆสระ จะแปลงเสียงนั้นเป็น รัสสระ โดยใช้ตัว เอ้ากะมิ้น

သူ့ မေမေ့ကြောင့် မနီနောက်ကျတယ် ။ — มะหนี่(มา)สายเพราะแม่ของเธอ
ဒေါ် မာလာ့ကြောင့် မဝါ မလာနိင်သူး ။ — มะหว่ามาไม่ได้ เพราะด่อมาลา
သူ့ ကြောင့် ဒီကလေးက ငိုနေတယ် ။ — เด็กคนนี้ร้องให้เพราะเขา

นามวิภัตติ ထက်

ထက် ออกเสียง แท่ ใช้เพื่อแสดงการเปรียบเทียบในขั้นกว่า เทียบได้กับคำว่า กว่า… ในรูปแบบ นาม + ထက် + กริยา

မမာလာက မဟေမာထက် လှတယ် ။ — มะ-มาลาสวยกว่ามะเห-มา
မဖြူက မဝါထက် အသားညက်တယ် ။ — มะ-พยูผิวละเอียดกว่ามะ-หว่า
မမြက မောင်လတ်ထက် တော်တယ် ။ — มะ-มยะเก่งกว่าหม่องลัด
မြန်မာစာက ထိုင်းစာထက် ခက်တယ် ။ — ภาษาพม่ายากกว่าภาษาไทย
မြန်မာစာက တရုတ်စာထက် လွယ်တယ် ။ — ภาษาพม่าง่ายกว่าภาษาจีน

นอกจากนี้ หน้ากริยาหลักอาจะใช้คำกริยา ပို โป่ ในความหมายว่า เกิน ร่วมด้วยได้

ဒီဖရဲသီးက ဟိုဖရဲသီးထက် ပိုချိုတယ် ။ — แตงโมลูกนี้หวานกว่าแตงโมลูกนั้น
မမာလာက မဟေမာထက် ပိုလှတယ် ။ — มะมาลาสวยกว่ามะเห-มา

นามวิภัตติ အတွက်

အတွက် ออกเสียง อะตั้วะ ใช้สำหรับแสดงเป้าหมาย เทียบได้กับคำว่า สำหรับ.. หรือ เพื่อ…

မဖြူက ဆရာမအတွက် စံပယ်ပန်းယူလာတယ် ။
มะพยูเอาดอกมะลิมาสำหรับคุณครู(ญ)
မမာလာက သူ့ အမေအတွက် အားဆေးဝယ်လာတယ် ။
มะมาลาซื้อยาบำรุงกำลังมาสำหรับแม่

အတွက် ใช้แสดงวัตถุประสงค์เช่นเดียวกับคำว่า ဖို့ โพ้ะ ต่างกันที่ ဖို့ โพ้ะ ใช้กับคำนามทั่วไป แต่ အတွက် มักใช้กับคำนามบุคคลที่มีฐานะสูงกว่า นอกจากนั้นยังใช้แสดงความมุ่งหมายในรูปนามธรรม

ဘိုးဘိုးက ကောင်းမူအတွက် ရေလှူထားတယ် ။
ปู่ถวายน้ำเพื่อกุศล