ต่อจากตอนที่ 1 เราทราบแล้วว่า กริยาช่วย จะทำหน้าที่แสดงภาวะหรือเวลา เพื่อเสริมความให้กับกริยาหลัก โดยจะวางไว้หลัก กริยาหลัก และจะอยู่ด้านหน้าของ กริยาวิภัตติ
การแสดงสภาวะ หรือเวลา เช่น อยาก ต้อง ควร ลอง สามารถ มัก จะ กำลัง แล้ว (ทำ)ดู (ทำ)ให้ (ทำ)ไหว (ทำ)เป็น เป็นต้น โดย กริยาช่วย จะวางในรูปแบบดังนี้
ประธาน + กรรม + กริยา + กริยาช่วย + กริยาวิภัตติ
บางครั้งกริยาช่วย อาจเป็นกริยาแท้ได้
กริยาช่วย တော့ เด้าะ
กริยาช่วย တော့ เด้าะ ใช้สำหรับแสดงอนาคตอันใกล้ มักใช้ร่วมกับ กริยาวิภัตติอนาคตกาล မယ် เทียบได้กับคำว่า จะ…แล้ว
စားတော့မယ် ။ — จะกินแล้ว
လာတော့မယ် ။ — จะมาแล้ว
နိးတော့မယ် ။ — จะตื่นแล้ว
ရောက်တော့မယ် ။ — จะถึงแล้ว
နေရာယူတော့မယ် ။ — จะเข้าประจำที่แล้ว
မိုးရာသီစတော့မယ် ။ — ฤดูฝนจะเริ่มแล้ว
ในประโยคปฏิเสธ จะแสดงการปฏิเสธในความหมาย ไม่…อีก(ต่อไป)แล้ว
မလာတော့ဘူး ။ — ไม่มาอีกแล้ว
မစားတော့ဘူး ။ — ไม่กินอีก(ต่อไป)แล้ว
မမေးတော့ဘူး ။ — ไม่ถามอีก(ต่อไป)แล้ว
မမေ့တော့ဘူး ။ — ไม่ลืมอีก(ต่อไป)แล้ว
မငိုတော့ဘူး ။ — ไม่ร้องให้อีก(ต่อไป)แล้ว
မလိုတော့ဘူး ။ — ไม่ต้องการอีก(ต่อไป)แล้ว
မပြောတော့ဘူး ။ — ไม่พูดอีก(ต่อไป)แล้ว
မသောက်တော့ဘူး ။ — ไม่ดื่มอีกแล้ว
မေမေ ဆူကတည်းက သူ မလာရဲတော့ဘူး ။ — เขาไม่กล้ามาอีกแล้วตั้งแต่แม่รู้
ဖေဖေ သိကတည်းက သူ မလာရဲတော့ဘူး ။ — เขาไม่กล้ามาอีกแล้วตั้งแต่พ่อรู้
กริยาช่วย ပြန် ปยะ / เปียน
กริยาช่วย ပြန် ปยะ เป็นกริยาแสดงการทำซ้ำในความหมาย …อีกแล้ว โดยมักใช้ร่วมกับกริยาวิภัติอดีตกาล ပြီ บี่ ที่แปลว่า แล้ว เมื่อเขียนรวมกันจะออกเสียงเป็น ပြန်ပြီ ปยะ บี่ แปลว่า …อีกแล้ว
ခေါ် ပြန်ပြီ ။ — เรียกอีกแล้ว
ဆော့ပြန်ပြီ ။ — ซนอีกแล้ว
ပြောပြန်ပြီ ။ — พูดอีกแล้ว
ပျောက်ပြန်ပြီ ။ — หายอีกแล้ว
မေးပြန်ပြီ ။ — ถามอีกแล้ว
မေ့ပြန်ပြီ ။ — ลืมอีกแล้ว
ရေးပြန်ပြီ ။ — เขียนอีกแล้ว
လာပြန်ပြီ ။ — มาอีกแล้ว
သမ်းပြန်ပြီ ။ — หาวอีกแล้ว
กริยาช่วย ကြည့် จิ
กริยาช่วย ကြည့် จิ ปกติเป็นกริยาหลักมีความหมาย ดู,มอง แต่ถ้าใช้ในรูปกริยาช่วย จะหมายความว่า ลอง…ดู
ငါးပိကို စားကြည့်ပါ ။ — ลองกินปลาร้าดซิ
ဖေဖေ့ကို မေးကြည့်မယ် ။ — จะลองถามพ่อดู
မြန်မာစကား ပြောကြည့်ပါ ။ — ลองพูดภาษาพม่าดูซิ
ရထားကို စီးကြည့်မလား ။ — จะลองนั่งรถไฟดูไหม
လေးလား ၊ မလေးဘူးလား ၊ မကြည့်ပါ ။ — หนักหรือไม่หนัก ลองยกดู
กริยาช่วย ကြ จ้ะ
กริยาช่วย ကြ จ้ะ เป็นกริยาช่วยแสดงพหูพจน์ เทียบได้กับคำว่า กัน ในภาษาไทย เวลาใช้ในรูปประโยค ประธานของประโยคมักต้องอยู่ในรูปพหูพจน์ ดังนั้น ถ้าเห็นกริยาช่วยนี้ เราก็พอจะเดาตัวประธานของประโยคได้ว่า ต้องเป็นของหรือสิ่งที่มีมากกว่าหนึ่ง
ကလေးထို့ တီဗီ ကြည့်ကြမယ် ။ — เด็กๆ จะดูทีวีกัน
ခရီးသည် ရောက်နေကြပါတယ် ။ — นักท่องเที่ยวมาถึงกันแล้ว
လူကြီးတို့ ကော်ဖီသောက်ကြတယ် ။ — พวกผู้ใหญ่ดื่มกาแฟกัน
သူတို့ ဒီနေရာတို လာကြမလား ။ — พวกเขามาที่นี่กันไหม
အေးအေးဆေးဆေး စားကြပါ ။ — กินกันตามสบาย
กริยาช่วย ချင် ชิ่น
กริยาช่วย ချင် ชิ่น มีความหมายว่า อยาก…
မေးချင်တယ် ။ — อยากถาม
လာချင်တယ် ။ — อยากมา
မမ ဖရဲသီး ဝယ်ချင်တယ် ။ — พี่สาวอยากซื้อแตงโม
မေမေ ဘဲကင် စားချင်တယ် ။ — แม่อยากกินเป็ดย่าง
ဖေဖေ ဖားသား မစားချင်ဘူး ။ — พ่อไม่อยากกินเนื้อกบ
กริยาช่วย စေချင် เซ่ ชิ่น
กริยาช่วย စေချင် เซ่ ชิ่น เป็นกริยาช่วยที่ผสมกันระหว่างกริยาช่วย စေ กับ ချင် มีความหมายว่า อยากให้…
ပြောစေချင်တယ် ။ — อยากให้พูด
ပြန်စေချင်တယ် ။ อยากให้กลับ
မေ့စေချင်တယ် ။ — อยากให้ลืม
မေးစေချင်တယ် ။ — อยากให้ถาม
ရောက်စေချင်တယ် ။ — อยากให้มาถึง
လာစေချင်တယ် ။ — อยากให้มา
သိစေချင်တယ် ။ — อยากให้รู้
เมื่อใช้ในรูปปฏิเสธ จะอยู่ในรูปแบบ
မ + กริยา + စေချင်ဘူး / ม้ะ … เซ่ ชิ่น บู
မကူးစေချင်ဘူး ။ — ไม่อยากให้คัดลอก
မသေစေချင်ဘူး ။ — ไม่อยากให้ตาย
မလာစေချင်ဘူး ။ — ไม่อยากให้มา
မသိစေချင်ဘူး ။ — ไม่อยากให้รู้
กริยาช่วย လိုက် ไล่
กริยาช่วย လိုက် ไล่ หากเป็นกริยาแท้จะหมายความว่า ตาม แต่ถ้าใช้เป็นกริยาช่วย จะหมายความว่า …เลย เป็นลักษณะของการพูดส่งเสริม หรือยุ่ยง ให้ทำอย่างใดอย่างหนึ่ง
ခေါ်လိုက် ။ — เรียกเลย
ပြောလိုက် ။ — พูดเลย
မေးလိုက် ။ — ถามเลย
ရိုက်လိုက် ။ — ตีเลย
ဝယ်လိုက် ။ — ซื้อเลย
ถ้าใช้ในรูปปฏิเสธ มักจะใช้ร่วมกับกริยาช่วย မိ ในรูปแบบ
မ + กริยา + လိုက်မိဘူး / ม้ะ … ไล่ มิ บู
มีความหมายว่า ไม่ทันได้…
မကြည့်လိုက်မိဘူး ။ — ไม่ทันได้ดู
မပြောလိုက်မိဘူး ။ — ไม่ทันได้พูด
မရေးလိုက်မိဘူး ။ — ไม่ทันได้เรียน
မသိလိုက်မိဘူး ။ — ไม่ทันรู้
กริยาช่วย သင့် ติ่น
กริยาช่วย သင့် ติ่น มีความหมายว่า ควร.. เป็นลักษณะของการแนะนำ
စာကြိုးစားသင့်တယ် ။ — ควรขยันเรียน
မေးသင့်တယ် ။ — ควรถาม
လာသင့်တယ် ။ — ควรมา
ถ้าใช้ในรูปปฏิเสธ มักจะใช้ในรูปแบบ
မ + กริยา + သင့်ဘူး / ม้ะ … ติ่น บู
มีความหมายว่า ไม่ทันได้…
မကြည့်သင့်ဘူး ။ — ไม่ควรดู
မပျင်းသင့်ဘူး ။ — ไม่ควรขี้เกียจ
မပြောသင့်ဘူး ။ — ไม่ควรพูด
မလောသင့်ဘူး ။ — ไม่ควรรีบร้อน
မဝင်သင့်ဘူး ။ — ไม่ควรเข้า
မအော်သင့်ဘူး ။ — ไม่ควรตะโกน
ကော်ဖီ မသောက်သင့်ဘူး ။ — ไม่ควรดื่มกาแฟ
กริยาช่วย လိမ့် เหละ
กริยาช่วย လိမ့် เหละ ใช้สำหรับคาดคะเน เทียบได้กับคำว่า คง และมักใช้ร่วมกับกริยาวิภัตติอนาคตกาล မယ် แหม่ ที่คาดคะเนในอนาคตอันใกล้ รวมกันเป็น လိမ့်မယ် เหละ แหม่ หมายความว่า คงจะ..
မမာလာ ဒီပဝါကို ကြိုက်လိမ့်မယ် ။ — มะมาลาคงจะชอบผ้าคลุมไหล่นี้
မိုးသည်းလိမ့်မယ် ။ — ฝนคงจะตกหนัก
သူ ဒီနေရာကို လာလိမ့်မယ် ။ — เขาคงจะมาที่นี่
အမေ သူ့ကို ဆူလိမ့်မယ် ။ — แม่คงจะดุเขา
กริยา ဟုတ် โห กับการคอบรับ
เราสามารถตอบรับ ในลักษณะเห็นด้วยหรือ เห็นต่าง กับการคาดคะเน โดยใช้กริยา ဟုတ်
กริยา ဟုတ် โห ใช้ตอบรับ มีดวามหมายว่า ใช่, ถูก, ถูกต้อง โดยอาจพูดได้หลายแบบ ดังนี้
ဟုတ်တယ် ။ — ใช่ – ตอบรับในรูปแบบปกติ
ဟုတ်ပါတယ် ။ — ใช่ – ตอบรับในรูปแบบปกติอย่างสุภาพ
ဟုတ်တဲ့ ။ — ครับ – ผู้น้อยตอบรับผู้ใหญ่
ဟုတ်ပါတဲ့ ။ — คร้บ – ผู้น้อยตอบรับผู้ใหญ่อย่างสุภาพ
หากปฏิเสธ จะใช้ร่วมกับ မ…ဘူး มีความหมายว่า ไม่ใช่ เช่น
မဟုတ်ဘူး ။ — ไม่ใช่ – ตอบในรูปแบบปกติ
မဟုတ်ပါဘူး ။ — ไม่ไช่ – ตอบในรูปแบบปกติอย่างสุภาพ
หากต้องการใช้ในความหมาย ใช่ว่าจะ… จะใช้ในรูปแบบ
กริยา + မှာ မဟုတ်ဘူး
ကြိုက်မှာ မဟုတ်ဘူး ။ — ใช่ว่าจะชอบ
နားလည်မှာ မဟုတ်ဘူး ။ — ใช่ว่าจะเข้าใจ
သူ လာမှာ မဟုတ်ဘူး ။ — ใช่ว่าจะมา
ဖေဖေ ဒီနေ့ရောက်မှာ မဟုတ်ဘူး ။ — ใช่ว่าพ่อจะมาวันนี้
กริยาช่วย တတ် ต่ะ
กริยาช่วย တတ် ต่ะ สามารถใช้ในสองความหมาย คือ แสดงทักษะ หรือความสามารถ มีความหมายเทียบได้กับคำว่า …เป็น
ညီမလေးက မြန်မာစာရေးတတ်တယ် ။ — น้องสาวเขียนภาษาพม่าเป็น
ညီလေးက စျေးသွားတတ်တယ် ။ — น้องชายไปตลาดเป็น
ဖေဖေက ဖားသားစားတတ်တယ် ။ — พ่อกินเนื้อกบเป็น
မသီတာက ဂျပန်စာဖတ်တတ်တယ် ။ — มะ-ตีดาอ่านภาษาญี่ปุ่นเป็น
မမာလာ တရုတ်စကားပြောတတ်တယ် ။ — มะมาลาพูดภาษาจีนเป็น
သူ ကားမောင်းတတ်တယ် ။ — เขาขับรถเป็น
แสดงปกติวิสัยหรือการกระทำที่ทำบ่อยๆ มีความหมายเทียบได้กับคำว่า มัก…
ဒီကလေး ချောင်းဆိုးတတ်တယ် ။ — เด็กคนนี้มักจะเจ็บคอ(ไอ)
ဖေဖေက အစ်ကို့ကို ရိုက်တတ်တယ် ။ — พ่อมักตีพี่ชาย
ဘဘ အမဲသားစားတတ်တယ် ။ — ลุงมักกินเนื้อวัว
ဘိုးဘိုး ဘုရားသွားဖူးတတ်တယ် ။ — ปู่มักไปไหว้พระเจดีย์
မေမေက အစ်မကို ဆူတတ်တယ် ။ — แม่มักดุพี่สาว
กริยาช่วย နိုင် ไหน่
กริยาช่วย နိုင် ไหน่ ถ้าเป็นกริยาแท้ มีความหมายว่า ชนะ แต่ถ้าใช้เป็นกริยาช่วย จะเทียบได้กับคำว่า …ไหว , …ได้
ကျောင်သားတွေ စာဖြေနိုင်တယ် ။ — นักเรียนทั้งหลายตอบข้อสอบได้
ညီမလေးက အစပ် စားနိုင်တယ် ။ — น้องสาวกินเผ็ด
ဒီနေ့ သူ မလာနိုင်ဘူး ။ — วันนี้เามาไม่ได้
ဒီနေ့ မိုးရွာနိုင်တယ် ။ — วันนี้ฝนอาจจะตกได้
မောင်လေးက ဒီစားပွဲကို မနိုင်တယ် ။ — น้องชายยกโต๊ะตัวนี้ไหว
กริยาช่วย ခိုင်း ไค
กริยาช่วย ခိုင်း ไค ถ้าเป็นกริยาแท้มีความหมายว่า วาน แต่ถ้าใช้เป็นกริยาช่วย จะเทียบได้กับคำว่า วาน… , สั่งให้…
ဖေဖေက အစ်ကို့ကို သတင်းစာဝယ်ခိုင်းတယ် ။ — พ่อวานพี่ชายซื้อหนังสือพิมพ์
ဘိုးဘိုးက ညီမလေးကို စာဖတ်ခိုင်းတယ် ။ — ปู่วานน้องสาวอ่านจดหมาย
မမက မောင်လေးကို ဒီစားပွဲ မခိုင်းတယ် ။ — พี่สาววานน้องชายยกโต๊ะตัวนี้
မေမေက အစ်မကို စျေးသွားခိုင်းတယ် ။ — แม่สั่งให้พี่สาวไปตลาด
သူက သူ့မောင်လေးကို ပြောခိုင်းတယ် ။ — เขาวานให้น้องขายของเขาพูด
กริยาช่วย ရက် แหย่ะ
กริยาช่วย ရက် แหย่ะ มีความหมายว่า กล้า เป็นลักษณะกล้าทำลงไปโดยไม่ได้ยั้งคิดเสียก่อน ถ้าใช้ในประโยคปฏิเสธ จะหมายถึงการ ยั้งใจ เกรงใจ
သူက လုပ်ရက်တယ် ။ — เขากล้าทำ(โดยไม่ยั้งคิด)
မမက ဒီသရက်သီးကို စားရက်တယ် ။ — พี่สาวกล้ากินมะม่วงผลนี้
မမက ဒီသရက်သီးကို မစားရက်ဘူး ။ — พี่สาวไม่กล้ากินมะม่วงผลนี้
กริยาช่วย လွန်း ลูน
กริยาช่วย လွန်း ลูน มีความหมายว่า เกินไป หรือมากกว่าปกติ
ကြာလွန်းတယ် ။ — นานเกินไป
ကြောက်လွန်းတယ် ။ — กลัวเกินไป
စာကြိုးစားလွန်းတယ် ။ — ขยันเรียนมากเกินไป
ဒေါ် သကြီးလွန်းတယ် ။ — ขี้โมโหเกินไป
များလွန်းတယ် ။ — มากเกินไป
လှလွန်းတယ် ။ — สวยเกินไป
สำหรับกริยาช่วยในตอนที่ 2 ก็มีประมาณนี้ ถ้ามองในรูปประโยคต่างๆ เราก็จะเห็น ส่วนของเนื้อหาที่เราได้ศึกษามา ไม่ว่าจะเป็น กริยาวิภัตติ นามวิภัตติ และ กริยาช่วย ยังมีส่วนอื่นๆ เพิ่มเติมที่จะได้ศึกษาในลำดับต่อๆ ไป รอติดตามตอนหน้าจะเป็นอะไร
